Brede welvaart
Energie, circulair en klimaat
Ruimtelijke economie en werklocaties
Toerisme en recreatie

Verkiezingen 2025: Wat zeggen de verkiezingsprogramma’s over ruimtelijk-economische thema’s?

Met zicht op de komende verkiezingen zijn wij een aantal verkiezingsprogramma’s ingedoken om te kijken hoe partijen denken over verschillende ruimtelijk-economische thema’s die de komende jaren spelen voor Nederland.

Werklocaties, toerisme en recreatie, circulaire economie en brede welvaart raken namelijk direct aan de manier waarop we onze economie inrichten, de kwaliteit van onze leefomgeving bewaken en toekomstbestendige keuzes maken.

Onderstaand overzicht biedt een waardevrij beeld van de standpunten van de volgende vijf partijen; PVV, GroenLinks-PvdA, CDA, VVD en D66. De verschillen zijn groot: van partijen die nauwelijks ingaan op thema’s zoals toerisme of circulaire economie, tot partijen die juist kiezen voor stevige ambities op het gebied van brede welvaart of duurzame transities.

Het overzicht is opgebouwd per thema, zodat duidelijk wordt waar partijen elkaar aanvullen, overlappen of juist uiteenlopen. Als de partij niet wordt genoemd dan staat er niets over het thema vermeld in het verkiezingsprogramma.

Werklocaties

PVV benoemt bedrijventerreinen niet specifiek. Wel ziet de PVV luchthavens als belangrijkste economische motor. Schiphol moet kunnen groeien en Lelystad Airport moet zo snel mogelijk open in het kader van het vestigingsklimaat, internationale handelspositie en economie.
GroenLinks-PvdA wil verloederde bedrijventerreinen herbestemmen voor woningbouw en leegstaande kantoren omzetten naar woningen. De nadruk ligt dus niet op werklocaties, maar op de transformatie naar wonen.
CDA zet in op verduurzaming van bedrijventerreinen en gezamenlijke investeringen. Bedrijventerreinen kunnen volgens het CDA ook functioneren als energyhubs in de energietransitie. De Wet op de bedrijfsinvesteringszones (BIZ-wet) moet eenvoudiger worden.
VVD wil transformatie van ongebruikte kantoor- en bedrijfsruimte naar wonen makkelijker maken. Daarnaast benadrukt de VVD rol van mainports (Rotterdam), Greenports (Westland) en clusters (zoals biotech in Leiden).
D66 noemt bedrijventerreinen niet expliciet, maar wil ze wel beter per spoor bereikbaar maken.

Toerisme & recreatie

GroenLinks-PvdA koppelt een levendig platteland aan kleinschalige, duurzame boerenbedrijven. Zij stimuleren samenwerking en nieuwe verdienmodellen zoals directe verkoop, toerisme, onderwijs, zorg en agroforestry.
VVD ziet toerisme als belangrijke sector voor werkgelegenheid en leefbaarheid. Vitale vakantieparken moeten behouden blijven en luchtvaart wordt cruciaal geacht voor internationale aantrekkingskracht.
D66 koppelt recreatie aan natuur en energie. Ruimtelijke keuzes moeten bijdragen aan natuurontwikkeling én recreatief gebruik.

Circulaire economie

GroenLinks-PvdA maakt van circulariteit een speerpunt. Afval moet vaker grondstof worden, er komt een bijmengplicht voor circulaire plastics en in Noord-Brabant investeren ze in biobased bouwmaterialen (Building Balance).
CDA kiest voor een Europese inbedding van circulariteit, met productnormen, versnelling van het Nationaal Programma Circulaire Economie en circulariteit als leidraad bij aanbestedingen.
VVD ziet circulariteit vooral als kans voor economische groei en concurrentiekracht. Innovatie en randvoorwaarden moeten hergebruik stimuleren.
D66 wil dat Nederland in 2050 volledig circulair is en in 2030 het gebruik van nieuwe grondstoffen halveert, dit is in lijn met het huidige beleid. Innovatie in biobased plastics en circulaire bouwmaterialen staat centraal.

Brede welvaart

PVV gebruikt de term brede welvaart niet in het verkiezingsprogramma. De focus ligt op koopkracht, zorg en wonen.
GroenLinks-PvdA neemt brede welvaart als uitgangspunt. Economische groei alleen is onvoldoende; welzijn, gezondheid, leefomgeving en toekomstbestendigheid moeten altijd worden meegewogen. Begrotingen worden getoetst aan brede welvaart.
CDA koppelt brede welvaart vooral aan een gezonde economie, die volgens hen de basis vormt voor welzijn nu en in de toekomst. Uitwerking van de verschillende dimensies ontbreekt.
VVD hanteert een klassieke definitie van welvaart: economische groei en inkomensverbetering staan voorop. Brede welvaart wordt niet genoemd.
D66 neemt brede welvaart expliciet op: begrotingen moeten worden beoordeeld op effecten voor welzijn en leefomgeving, naast de financiële termen.

De partijprogramma’s laten zien dat de ruimtelijk-economische thema’s verschillend worden benaderd. Waar sommige partijen sterk inzetten op verduurzaming, brede welvaart en circulaire transities, leggen anderen juist de nadruk op de klassieke economische motoren zoals mainports en luchtvaart. Deze uiteenlopende visies bepalen mede de koers voor de inrichting van onze ruimte en economie in de komende jaren – en daarmee ook de kwaliteit van onze leefomgeving en toekomstbestendigheid van Nederland.

Overzicht bronnen

Meer informatie

Voor meer informatie neem contact op met Lukas Jungen, e-mailadres lukas.jungen@bureaubuiten.nl.