Druk op Noord-Hollandse natuur- en recreatiegebieden

De Noord-Hollandse natuur- en recreatiegebieden zijn belangrijk voor inwoners en toeristen: om te ontspannen, te leren en van te genieten. Echter, de huidige balans tussen recreatie en natuur is kwetsbaar, en in sommige gebieden niet op orde. Om inzicht te krijgen in het functioneren van de natuur- en recreatiegebieden en hoe deze zich tot elkaar verhouden, voerden Bureau BUITEN en Bureau voor Ruimte & Vrije tijd een bovenregionaal onderzoek uit. 

Doel en opzet onderzoek

Het aantal inwoners en toeristen in Noord-Holland groeit, en zo ook het gebruik van natuur- en recreatiegebieden. Hoe verhouden de natuur- en recreatiegebieden zich tot elkaar op dit moment en in de toekomst? Is er optimalisatie van recreatieve benutting mogelijk?

Hiervoor is data verzameld van een selectie van natuur- en recreatiegebieden uit bestaand onderzoek en via een enquête onder terrein beherende organisaties. Met behulp van GIS (geografisch informatiesysteem) is dit gecombineerd en geografisch geanalyseerd met data over onder andere voorzieningen, routes en OV haltes. Ook zijn er met behulp van GIS (ruimtelijke) berekeningen gemaakt van de groene recreatiebehoefte in relatie tot het groene aanbod. De resultaten van dit onderzoek dragen bij aan de strategie voor de benodigde opvang en spreiding van de recreatiedruk.

Webkaart met interactieve data

De data is ontsloten via een webkaart, waar op elk gebied ingezoomd kan worden, en de gebruiker zelf lagen aan en uit kan zetten. Via deze webkaart kan de beschikbare data worden geraadpleegd en worden de analyses gepresenteerd. Ga hier naar de interactieve webkaart >>

Inzicht in beleving doelgroepen

Dé recreant bestaat niet. Dat geldt ook voor hoe mensen de natuur willen beleven. Om inzicht te geven in de recreatieve behoeften van de bezoekers van de natuur- en recreatiegebieden en de inwoners (als potentiële) gebruikers van de natuur- en recreatiegebieden, maakten we gebruik van de Leefstijlvinder, een doelgroepsegmentatie voor recreatie, toerisme en vrijetijd.

Op basis van de leefstijlvinder en bijbehorende Natuurtoolkit, konden we zien dat inzichtzoekers en stijlzoekers de recreatie- en natuurgebieden relatief weinig bezoeken, terwijl dat juist wel bij hun voorkeuren past. De inzichtzoeker is een echte natuurliefhebber en bezoekt graag een natuurgebied. Redenen voor inzichtzoekers om weg te blijven zijn bijvoorbeeld overlast van honden en van andere gebruikers (mountainbikers, paarden etc.), drukte in het gebied, zwerfafval of de kosten om een gebied te bezoeken (parkeren en entree). Stijlzoekers bezoeken minder vaak een natuurgebied, maar gaan wel graag naar het strand. Voor hen ontbreekt het mogelijk aan bijzondere voorzieningen of trekkers, en ook voor hen zijn drukte en zwerfafval redenen om weg te blijven.

Belangrijke conclusies uit het onderzoek

De provincie Noord-Holland vindt een goede balans tussen natuur en recreatie van groot belang. Dit evenwicht komt door een groeiend aantal inwoners en toeristen in gevaar. Natuurbeheerorganisaties, gemeenten en de provincie werken al samen om de druk op natuur- en recreatiegebieden te spreiden. Het onderzoek geeft verschillenden handvatten om hier de komende jaren intensiever mee aan de slag te gaan. Het gebruik van de recreatie- en natuurgebieden door recreanten toeristen onderstreept de maatschappelijke functie hiervan en het werk van de beheerorganisaties. Tegelijkertijd zien we, op basis van de resultaten uit dit onderzoek, de nodige aandachtspunten en opgaven om de balans te versterken en in de toekomst prettig te kunnen wonen en recreëren in Noord-Holland. Te meer omdat de natuur en recreatiegebieden in de provincie ook te maken hebben met bijvoorbeeld klimaatverandering en stikstof.

• Natuur- en recreatiegebieden worden gewaardeerd met een 7,7. Dat is een ruime voldoende, maar laat ook ruimte voor verbetering zien. De kwaliteit kan dus beter en de aantrekkelijkheid van de gebieden voor doelgroepen is een aandachtspunt.
• Het aantal inwoners in Noord-Holland groeit naar verwachting van bijna 2,9 miljoen in 2021 naar bijna 3,4 miljoen in 2050. Dit leidt tot een forse stijging van het aantal vrijetijdsactiviteiten. Daarnaast groeit het aantal toeristische overnachtingen wat op zijn beurt zorgt voor extra bezoekers met name aan de natuurgebieden bij de kust.
• Op basis van analyse van reisbereidheid en nieuwe woningbouwlocaties, concluderen we dat de recreatieve druk in de toekomst het meest gaat toenemen in de groen- en natuurgebieden in Zaanstreek Waterland, Amstelland-Meerlanden, Zuid-Kennemerland en IJmond.
• De totale opgave voor ruimte voor groene recreatie in Noord-Holland in 2040, is circa 28.000 hectare, 5000 hectare meer dan nu. Het verwachte tekort aan recreatieruimte en de huidige spanningen tussen natuur en recreatie, zorgen ervoor dat de vraagstukken niet meer met enkele optimalisaties per gebied aan te pakken zijn.

Meer informatie?

Op de pagina Toerisme en recreatie van de Provincie Noord-Holland is het volledige onderzoek terug te vinden. Voor meer informatie kan je ook contact opnemen met Anneke van Mispelaar, anneke.vanmispelaar@bureaubuiten.nl.