Ontwikkelperspectief recreatie en toerisme MRA: Onderzoek naar omvang en draagkracht

De Metropoolregio Amsterdam (MRA) staat voor de uitdaging om de kansen van (groeiend) toerisme en recreatie te blijven benutten. Dit vraagt om een strategie die recht doet aan de uitdagingen en behoefte van deze tijd. Het bestuurlijk overleg Economie van de MRA besloot de MRA-strategie voor recreatie en toerisme te herijken.

Onderzoek omvang en draagkracht

Het onderzoek naar de omvang van en draagkracht voor recreatie en toerisme is uitgevoerd door Bureau BUITEN en Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd en vormt daarvoor één van de bouwstenen. Er is onderzoek gedaan naar:

De omvang van recreatie en toerisme in de MRA (aanbod);
De huidige vraag en verwachte ontwikkeling qua vraag naar recreatie en toerisme voor 2030 (prognose);
De draagkracht van de bestemming(en) voor recreatie en toerisme.

Door de resultaten van de huidige omvang, de prognose en draagkracht naast elkaar te zetten ontstond het ontwikkelperspectief voor de MRA en de zeven deelregio’s.

Bron kaart: MRA

Belangrijkste conclusies

Omvang toerisme en recreatie

Voor het in beeld brengen van de toeristisch-recreatieve omvang hebben we gekeken naar verblijf, dagrecreatie en mobiliteit.

Verblijf: Amsterdam en Haarlemmermeer zijn de gemeenten met de grootste relatieve omvang. Binnen de MRA vinden we de relatief laagste omvang in gemeenten in Gooi en Vechtstreek en Zaanstreek-Waterland.
Dagrecreatie: De (relatieve) omvang van dagrecreatie is het hoogste in Zuid-Kennemerland en Zaanstreek-Waterland. Gemeenten die laag scoren op deze indicatoren zijn verspreid over de gehele MRA.
Mobiliteit: Het valt op dat de meeste vrijetijdstrips logischerwijs naar en in Amsterdam plaatsvinden. Zwaartepunten in de attractiviteitsscore zijn daarnaast o.a. Schiphol en Amsterdam Arena. Ook de badplaatsen vallen op als bestemming. Relatief gezien zijn Beverwijk, Bloemendaal en Lelystad het vaakst de bestemming van een vrijetijdsverplaatsing.

Prognoses 2030

In de MRA komen er tot 2030 naar verwachting circa 266.000 inwoners bij. Voor recreatie en dagtoerisme betekent dit een toename van circa 60 miljoen vrijetijdsactiviteiten per jaar voor o.a. buitenrecreatie, sport, sportieve recreatie en uitgaan. Daarnaast blijkt uit de prognoses voor 2030 dat we rekening moeten houden met circa 33% toename van het aantal binnenlandse en buitenlandse overnachtingen (+10 miljoen overnachtingen t.o.v. 2019). Amsterdam heeft in de verordening ‘Toerisme in balans’ vastgelegd te sturen op een bandbreedte van 10-20 miljoen overnachtingen.

Draagkracht

De Raad voor de Leefomgeving en infrastructuur vraagt in haar advies ‘Waardevol toerisme’ (2019) om bij toeristisch-recreatieve ontwikkeling aandacht te besteden aan de draagkracht van de bestemming. Dit advies is mede de aanleiding van dit onderzoek en de herijking van de strategie voor de MRA. Om te kunnen gaan sturen op balans tussen toerisme, recreatie en de leefomgeving en leefbaarheid is inzicht nodig in de onderlinge relaties.

Wij hebben voor de verschillende domeinen van de leefomgeving (fysieke domein) en leefbaarheid (sociale domein) onderzocht hoe de MRA ervoor staat. Dit leverde de volgende resultaten op:

Leefbaarheid is (ruim) voldoende
Openbare ruimte vraagt aandacht
Druk op natuur door recreatie
Mobiliteit en vastgoed vragen nader onderzoek
Erfgoed en cultuur zijn een kans

Draagkracht nu en in de toekomst

Onderdelen van de leefomgeving die de meeste aandacht vragen, zijn natuur, mobiliteit en kwaliteit van de openbare ruimte. Deze impact aangaande leefbaarheid zijn met name zichtbaar op hotspots en in gemeenten met relatief veel stedelijk gebied. Impact op natuur- en recreatiegebieden is overal zichtbaar en vooral gerelateerd aan de (toenemende) behoefte aan buitenrecreatie van inwoners en het tekort hieraan. De opgave is om in relatie tot de verstedelijking te zorgen voor voldoende recreatie-aanbod, en in het aantrekkelijk houden van recreatie- en natuurgebieden (zonder de ecologie te schaden). Een belangrijke aanbeveling om de draagkracht te versterken is om inwoners (nog) beter te betrekken bij het in kaart brengen van leefbaarheid in relatie tot toerisme. Dit is voor de MRA onvoldoende in beeld.

Ontwikkelperspectief

Er zijn kansen voor alle deelregio’s in de MRA. Echter, het bewustzijn groeit dat dit moet gebeuren op een manier die kan worden omschreven als ‘kwaliteitstoerisme’. In de MRA blijkt dat in het huidige beleid (voorzichtig) optimisme is over ontwikkelkansen, maar dat concrete doelen voor bestemmingsmanagement nog geen gemeengoed zijn. Het uitwerken van dit onderwerp (bijv. in collegeakkoorden) is een eerstvolgende belangrijkste stap, zodat concreet kan worden gestuurd op gebalanceerde ontwikkeling.

Aanbevelingen bestemmingsmanagement

Samenwerking is essentieel om de kansen van (groeiend) toerisme en recreatie te blijven benutten. Aanbevelingen hiervoor:

Zorg voor een gezamenlijke aanpak voor spreiding in ruimte en tijd met marketing en aanbod;
Zet in op duurzaam kwaliteitstoerisme- en recreatie;
Creëer extra opvangcapaciteit in natuur en recreatie en werk met recreatiezonering;
Los lokale knelpunten op en zorg voor verduurzaming;
Ga de potentie van het erfgoed en cultuur ‘DNA’ zorgvuldig benutten door het versterken van de beleefbaarheid en zichtbaarheid;
Zet in op versterking van profijt en betrokkenheid van inwoners;
Zorg voor betere balans in lusten en lasten;
Versterk inzicht in bezoekersstromen door onderzoek en monitoring.

Webkaart met interactieve data

De data is ontsloten via een interactieve webkaart, waar op elke deelregio ingezoomd kan worden en de gebruiker zelf lagen aan en uit kan zetten. Via deze webkaart kan de beschikbare data worden geraadpleegd en worden de analyses gepresenteerd. Ga hier naar de interactieve webkaart.

Meer weten?

Op de website van Metropoolregio Amsterdam is het volledige onderzoek terug te vinden. Voor meer informatie kan je ook contact opnemen met Anneke van Mispelaar, anneke.vanmispelaar@bureaubuiten.nl