Sturen op kwaliteit met beleid en omgevingsmanagement bij energietransitie
Op welke locaties wil je als gemeente of regio zonnevelden of windmolens, waar is het onder voorwaarden acceptabel, en waar onder geen enkele voorwaarde? Is een strook langs de snelweg, een recreatiegebied of een perceel grenzend aan het Natuurnetwerk geschikt en hoe pas je de energieopgaven slim ruimtelijk in? Zijn alle geplande ontwikkelingen aansluitbaar en is er voldoende capaciteit op het net? De uitdaging ligt erin om het behalen van de doelen uit de RES (Regionale Energiestrategieën) te koppelen aan instandhouding, of liever nog verbetering van de kwaliteit van het landschap. Hierin moeten de energieopgave en andere ruimtelijke en maatschappelijke uitdagingen worden gecombineerd.
In gesprek met bewoners, boeren en bestuurders
Afstemming is de sleutel tot succes. Daarbij gaat het natuurlijk om afstemming met de andere RES-partners, waaronder (buur)gemeenten, de provincie, het waterschap en de netbeheerder. Maar minstens zo belangrijk is actieve betrokkenheid van de mensen die in het gebied wonen en werken. Het gaat namelijk niet alleen om hun eigen achtertuin, maar ook om de polder waar ze vroeger speelden, de dijk met het uitzicht waar ze nu overheen fietsen en de vertrouwde herkenningspunten aan de horizon. Ook is de impact groot voor agrariërs. De energieopgave raakt hun land, identiteit en bedrijf, vaak al generaties in de familie, en datgene wat je voor de volgende generatie achterlaat. Dit vraagt om goede gesprekken, vertrouwen en het zoeken naar een win-win situatie. Gezamenlijke denkkracht en creativiteit maken nieuwe oplossingen en nieuwe verdienmodellen mogelijk en er worden win-winsituaties gevonden voor het landschap en de energieopgaven. Ook biedt het mogelijkheden voor de combinatie van recreatie, landschap, natuurontwikkeling én het beleefbaar maken van cultuurhistorie.
Complexe opgave vraagt om kennis en stuurmanskunst
Inpassing van de energieopgave in het landschap is geen sinecure. Een gevoelig onderwerp als dit, waar vele opgaven, belangen en standpunten samenkomen, vraagt om mensen die kennis van de inhoud met ervaring in het proces combineren. Daarom hebben Bureau BUITEN en BRET-Bureau de handen ineen geslagen. Gezamenlijk bieden wij de ideale combinatie van strategisch opgeleide omgevingsmanagers (SOM) aangevuld met ervaren energie-/ RES-adviseurs. Ondersteuning van begin tot eind: van het formuleren van beleid tot de organisatie van bijeenkomsten en van ondersteuning bij implementatie van initiatieven tot het vormgeven en evalueren van het bijbehorende beleid. Wij lichten twee activiteiten uit:
- Vormgeven en opstellen beleidskader
- Mutual gains door omgevingsmanagement
Beleidskader geeft richting
Wie wonen dermate dichtbij een wind- of zonne-initiatief om in aanmerking te komen voor compensatie? Wat betekent lokaal eigenaarschap en in wat voor vormen kan het oplossing bieden? Wanneer is er echt sprake van toegevoegde waarde bijvoorbeeld door combinatie met recreatie, en wie betaalt dat dan? Allemaal dilemma’s die je wilt bespreken, voordat de eerste omgevingsvergunningen worden aangevraagd. Een beleidskader geeft hierbij richting. Dat is fijn voor initiatiefnemers; die hebben dan een kader waarbinnen ze projecten kunnen realiseren, en als gemeente heb je een ‘meetlat’ waarlangs je initiatieven kunt leggen, zodat je niet steeds opnieuw lijnen moet uitzetten. Met behulp van een beleidskader voor duurzame energie is het mogelijk om ruimtelijke en energiedoelstellingen te combineren, inwoners te betrekken en het heft in handen te nemen voor toekomstige ontwikkelingen.
Mutual gains door omgevingsmanagement
In complexe opgaven als deze hebben we vaak te maken met een speelveld waarin standpunten en belangen van betrokkenen elkaar versterken of juist tegenover elkaar staan. We moeten op zoek naar werkbare oplossingen die van meerwaarde zijn voor alle partijen. Dit doen we door met een omgevingsanalyse de verschillende stakeholders en hun belangen en standpunten in beeld te brengen. We kijken naar waar overlap en spanningen zitten en werken in een strategie uit welke stakeholder op welk participatieniveau wordt betrokken. We zetten betrokkenen bij elkaar om begrip voor elkaars belangen te krijgen en zoeken samen met de partijen naar werkbare, creatieve oplossingen waar voor alle partijen een voordeel te vinden is: mutual gains. Onze omgevingsmanagers zorgen voor een transparant en herkenbaar proces, hebben gevoel voor ambtelijke en bestuurlijke verhoudingen en zijn experts in proces, participatie en communicatie mét een inhoudelijke achtergrond.
Uit de praktijk
Procesbegeleiding RES gemeenten Voorne-Putten
De vier gemeenten op Voorne-Putten, Brielle, Hellevoetsluis, Nissewaard en Westvoorne, werken samen binnen de Regionale Energiestrategie voor de energieregio Rotterdam-Den Haag. De samenwerking richt zich in de eerste plaats op het gezamenlijk bepalen van de ambitie: hoeveel hernieuwbare energie en in welke tijdsbestek willen de gemeenten realiseren? En in welke gebieden op het eiland? Bureau BUITEN begeleidt de samenwerking tussen de vier gemeenten, zowel ambtelijk als bestuurlijk. We hebben daarvoor, in nauwe samenwerking met de opdrachtgevers, een intensief en zorgvuldig proces ontworpen. Samen werken we aan een gezamenlijke én gedragen ambitiebepaling, op basis waarvan de vier gemeenten zich stevig kunnen positioneren in het regionale proces. Participatie is een belangrijk onderdeel van de totstandkoming van de RES. De gemeenten hebben gezamenlijk het maatschappelijke draagvlak gepeild in een participatieproces. Vanwege de coronacrisis is het lastig participatie fysiek te organiseren. Daarom is voor het project besloten om deze virtueel te laten plaatsvinden. De inzet is om in 2021 actievere – en waar mogelijk fysieke – vormen van participatie te organiseren, zoals fysieke bewonersbijeenkomsten, straatinterviews en panelgesprekken.
Sturen op kwaliteit met zonneveldenbeleid
De gemeente Houten heeft sinds 2017 een uitnodigingskader voor zonnevelden waarin initiatiefnemers in een opslag kunnen zien waar zonnevelden mogelijk zijn. Na twee jaar en de eerste drie vergunde zonnevelden is BRET-Bureau de vraag gesteld om de evaluatie van het uitnodigingskader te verzorgen. De rol van BRET-Bureau was om stakeholders, vanuit hun professionele expertise en vanuit de omgeving te laten kijken naar hun eigen rol en positie en het maatschappelijk belang. Tijdens de evaluatie kwam naar voren dat er behoefte is aan kwaliteit van zonnevelden: meer sturing op meervoudig ruimtegebruik, landschappelijke inpassing, participatie van de omgeving en biodiversiteit. Deze evaluatie is door de gemeenteraad van Houten vastgesteld. Als vervolg werkt BRET-Bureau nu aan nieuw beleid.
Dit nieuwe beleid stuurt op kwaliteit door middel van een tenderprocedure waarin initiatiefnemers op één moment initiatieven kunnen indienen. Op basis daarvan wordt er geselecteerd welk initiatief de hoogste kwaliteit kan leveren.
Meer weten?
Wij vertellen u graag meer over onze activiteiten en projecten. Neem contact op Rutger van Raalten (Bureau BUITEN) via rutger.vanraalten@bureaubuiten.nl / 030 2318945 of Bastiaan Bretveld (BRET-Bureau) via bastiaan@bret-bureau.nl / 06-47162062 voor meer informatie.
