Brede Welvaart: een duurzame blik op regionale groei en welzijn

Welvaart is meer dan economische groei, zoals bijgehouden in een toename van het aantal banen of bruto regionaal product. Het welzijn van mensen speelt een steeds belangrijkere rol bij het meten van welvaart. Gemeenten en regio’s streven steeds vaker naar brede welvaart, waarbij ecologische, sociaal-maatschappelijke en economische aspecten met elkaar in balans zijn.

Bij Bureau BUITEN doen we onderzoek en geven we advies over brede welvaart. Adviseur Nanne van der Struijs is gespecialiseerd op dit onderwerp. Wij vroegen hem naar zijn visie, ervaringen en inzichten over de rol en het belang van brede welvaart nu en in de toekomst.

Nanne: ‘Het is een goede ontwikkeling dat er steeds meer aandacht is voor brede welvaart. De onderzoeken van het Planbureau voor de Leefomgeving, RaboResearch, het CBS en verschillende universiteiten bieden een goede basis om vanuit te vertrekken. Ze helpen de verschillen tussen gemeenten en regio’s beter te begrijpen en bieden een basis voor de integratie van brede welvaart in beleid.’

Grenzen aan economische groei

‘Er is een groeiend bewustzijn dat we de grenzen van economische groei bereiken, waardoor er behoefte ontstaat aan een alternatief. Die grenzen zie je terug in de volgende aspecten:

• Op sociaal vlak zien we een verschuiving naar een andere balans tussen werk en privé. Mensen hechten meer waarde aan vrije tijd en persoonlijke ontwikkeling naast hun werk. De groeiende hoeveelheid deeltijdwerkers en mensen met een verkorte voltijdse werkweek kunnen hiervan een afgeleide zijn (CPB, 2024).
• Maatschappelijk is er steeds meer weerstand tegen grootschalige economische activiteiten, zoals logistiek en industrie. Vanuit ecologisch oogpunt begrijp ik de weerstand tegen deze activiteiten, vanwege de vervuiling en overlast. Tegelijkertijd zijn ze ook nodig om onze economie draaiende te houden en ons consumptiepatroon te ondersteunen. Bijna iedereen bestelt wel eens een pakketje online en wil die het liefst zo snel mogelijk (gratis) thuisbezorgd hebben.
• Ecologisch is het misschien wel het meest zichtbaar dat we tegen de grenzen aanlopen. Fossiele brandstoffen raken op en we moeten steeds meer moeite doen om ze te verkrijgen. Overal ter wereld zijn er conflicten om schaarse grondstoffen. Ook de oorlog in Oekraïne, sancties tegen Rusland en stijgende gasprijzen als gevolg laten zien hoe kwetsbaar dat systeem is (CPB, 2022). Daarnaast dwingt de klimaatverandering ons om serieus na te denken over alternatieven voor fossiele brandstoffen, zoals duurzame energiebronnen en circulaire economische modellen.’

De kracht van regio’s

‘Een andere belangrijke ontwikkeling die bijdraagt aan de relevantie van brede welvaart, is de toenemende aandacht voor regionale verschillen. Niet elke regio kan zich op dezelfde manier richten op economische groei. Door vergrijzing en/of een krimpende bevolking wordt het voor sommige gebieden lastig om het BBP per capita te laten groeien. We realiseren ons dat niet elke regio de nieuwe Zuidas of Brainport kan worden. Daarom is het belangrijk om te kijken naar de kracht van regio’s. Hoewel de kwaliteit van leven in Nederland over het algemeen goed is, worden de regionale verschillen in ons land steeds groter (Universiteit Utrecht/RaboResearch, 2024).’

Aan de slag met brede welvaart

‘Als gemeenten of regio’s aan de slag gaan met brede welvaart is het van belang om eerst een vertrekpunt te bepalen. Bij Bureau BUITEN analyseren we de huidige stand van zaken en de ontwikkeling op lange termijn. Hierbij maken we gebruik van bestaande bronnen, zoals de Regionale Monitor Brede Welvaart van het CBS, aangevuld met onze eigen selectie aan indicatoren en andere relevante bronnen. Een vervolgstap is het opstellen van economisch beleid met brede welvaart als uitgangspunt. Dit doen we bijvoorbeeld in onze economische visies, waar we kijken naar meer dan alleen economische groei. We behandelen onderwerpen zoals de aansluiting tussen arbeidsmarkt en onderwijs, wonen, mobiliteit, duurzaamheid en vrije tijd. Daarnaast vertalen we beleidskeuzes naar de effecten op de brede welvaart en adviseren we over hoe je de effecten van die keuzes kunt monitoren. Als gemeente of regio kan je niet overal invloed op uitoefenen, dus is het zaak om de juiste sturingsmechanismen (‘knoppen om aan te draaien’) te identificeren.’

De toekomst

‘De toekomst van brede welvaart is wat mij betreft nauw verbonden met maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. We lopen steeds meer tegen de grenzen van economische groei aan en we zullen de gevolgen van allerlei grote veranderingen blijven ervaren. In mijn ideale toekomst is er voor iedereen een basisniveau aan brede welvaart. Dat betekent niet dat elke regio hetzelfde moet zijn en dat basisniveau hetzelfde definieert. Het is juist goed als regio’s verschillen en elkaar aanvullen op verschillende thema’s. In die ideale toekomst werken de mensen in die regio’s samen en ondersteunen ze elkaar. Ik geloof dat brede welvaart nog belangrijker zal worden als we blijven zoeken naar oplossingen voor de uitdagingen die op ons afkomen.’

Meer informatie?

Meer informatie over Brede Welvaart? Neem contact op met Nanne van der Struijs, e-mailadres nanne.vanderstruijs@bureaubuiten.nl.