Groei steden: wie denkt er aan groene recreatiekwaliteit?

Iedereen kent de beelden van de overvolle Amsterdamse binnenstad. We werken er hard aan om (buitenlandse) gasten te verleiden om de parels buiten de hotspots te bezoeken. Maar zijn de behoeften van de inwoners wel goed genoeg in beeld? Naast het aantal toeristen, neemt ook het aantal inwoners van de stad snel toe. Naar verwachting groeit het aantal inwoners in Amsterdam en Utrecht met 20% tot 2035.

Druk op groen

De druk op het groen in en rond de stad om te kunnen ontspannen neemt sterk toe. Door de groei van het aantal inwoners van de stad, maar ook door de groei van het aantal eenpersoonshuishoudens: er wordt verwacht dat er in 2060 3,8 miljoen eenpersoonshuishoudens zijn. Dit zijn er nu 3 miljoen, wat een groei van 26% betekent. (bron: CBS Huishoudensprognoses 2018-2060). Eenpersoonshuishoudens besteden 50% van hun vrije tijd buitenhuis voor ontspanning en ontmoeting, dit is meer dan meerpersoonshuishoudens. Daarnaast is een toenemende interesse voor groen en natuur, bewust consumeren, actief en gezond leven.

In de regio Utrecht is de aanleg van groen voor ontspanning en recreatie echter achtergebleven bij de groei van de bevolking. Er wordt geschat dat er 550 hectare te kort aan recreatiegebied is, dit is gelijk aan 1100 voetbalvelden (bron: Infographic Utrecht Buiten, 2017). Dit is overigens overal in Nederland het geval: na de decentralisatie door Bleker is de aanleg en het beheer van recreatief groen tussen de wal en het schip gevallen. Bij regionale stedelijke ontwikkeling is extra groene kwaliteit geen concreet onderdeel van de visie of de strategie. Zelfs voor het goed beheren van het bestaande recreatiegroen is op veel plekken te weinig geld.

Van levensbelang

In een samenleving waar 1 op de 6 werknemers burnoutklachten heeft, is  de mogelijkheid tot ontspannen in het groen geen overbodige luxe maar van levensbelang én van economisch belang. Advies nummer 1 bij burnoutklachten is: bewegen en dan het liefst in de buitenlucht. Gezond stedelijk leven (het motto van de stedelijke ontwikkeling van Utrecht) vraagt om optimale groene recreatiekwaliteit: voldoende parken, ontmoetingsplekken, aantrekkelijke verbindingen, toegankelijke natuur en beleefbare cultuurhistorische landschappen en landbouw.

Gezamenlijke regionale aanpak

Wanneer steden groeien, moet de groene kwaliteit in en rondom de steden meegroeien. Een groene ambitie zou, net zoals woonkwaliteit en infrastructuur, een integraal onderdeel moeten zijn van stedelijke ontwikkeling. Hierbij wil ik 2 mythes ontkrachten.

De eerste mythe is dat goede ontwerpoplossingen gaan zorgen voor voldoende groene recreatiekwaliteit. Ontwerpers zijn essentieel om vanuit de stapeling van ruimteclaims (naast recreatie, o.a. energie, klimaatadaptatie, biodiversiteit, woningbouw) een mooi en vernieuwend plan te maken. Maar er moet ook gewerkt worden aan een uitgekiend netwerk van fietsverbindingen, co-creatie en spreiding en bereikbaarheid van recreatieve hotspots. Er is behoefte aan variatie in de regio: rustige plekken om je terug te trekken in de natuur, spannende omgevingen waar kinderen kunnen uitrazen, gezellige hotspots waar je je vrienden ontmoet in het groen. Naast ontwerpoplossingen voor buurten, wijken en gebieden, is er ook visie voor de stedelijke regio nodig.

De tweede mythe is dat een gemeente dit voor zichzelf kan oplossen. Een recreant heeft geen boodschap aan gemeentegrenzen. Samenwerking tussen gemeenten, provincie en terreineigenaren is nodig om de regionale samenhang, de organisatie, financiering en marketing voor elkaar te krijgen. En vergeet ook niet de financiering van het beheer.

Gemeenten en provincies maken al samen concrete afspraken over woningbouw, economie, kantoren en infrastructuur. Ons toekomstige landschap, natuur en recreatiekwaliteit verdienen dat ook. In een volgend artikel presenteren wij een aantal concrete adviezen voor groene recreatiekwaliteit in de regio Utrecht.

Anneke van Mispelaar (partner Bureau BUITEN) en Daphne van der Veer (adviseur Bureau BUITEN) brachten in opdracht van de stuurgroep ‘Utrecht Buiten’ de recreatieopgave voor de regio Utrecht in Beeld. Het rapport is hier te downloaden.